AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI KAPSAMINDA YEŞİL DÖNÜŞÜM VE KARBON AYAK İZİ YÖNETİMİ
Tüm dünyayı etkileyen iklim değişikliği, hızlı nüfus artışı, doğal kaynakların hızla tükenmesi, ekolojik kirlenme gibi küresel sorunlar, dünyamızın en temel yapı taşlarını olumsuz etkilemektedir. Bu olumsuz etkiler yüzünden toplumların ihtiyaçlarını karşılamamakta ve insan yaşamında problemler yaratmaktadır. Artık doğrudan tüketim değil sürdürülebilir tüketime ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, yeşil dönüşüm kaçınılmaz hale gelmektedir.
Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB ülkelerinin ortaya çıkardığı gelecekte daha temiz ve yaşanabilir bir dünya bırakmak adına bir çalışmadır. Avrupa Yeşil Mutabakatı adı altında 2005 yılından itibaren var olan Emisyon Ticaret sistemi ile AB’deki elektrik, kağıt, çimento, demir-çelik, petrol ürünleri, kimyasal ürünler ve havayolu taşımacılığı gibi enerji ve karbon yoğunluğu yüksek sektörlerdeki tesis ve santrallerin sahip olduğu emisyonlar takip edilip düzenlenmektedir. Emisyon Ticaret Sistemi karbon sınırı belirlemiş olup bu karbon sınırını aşan üreticilerden serbest piyasa tarafından belirlenen fiyat üzerinden emisyon hakkı satın alma zorunluluğu getirmiştir. Bunun yanı sıra Sınırda Karbon Düzenlemesi ile AB’deki üreticilerin herhangi bir karbon düzenlemesi olmayan ya da zayıf yaptırımları olan ülkelere yönelmesini engellemek amacıyla karbon kaçağı riski olan ürünlerin AB pazarına ihraç edilirken içerdiği karbon yoğunluğuna göre vergilendirilmesi hedeflenmiştir.
Sektörlerde yeşil mutabakat dönüşümü şu şekilde sağlanabilir; düşük karbon içerikli alternatif hammadde kullanımı, üretim süreçlerinde sürdürülebilir ve geri dönüştürülebilir malzeme kullanımı, proses optimizasyonu, yakma sistemlerinin revizyonu, enerji verimliliğinin artırılması çalışmaları, baca gazı emisyonlarının azaltılması için filtreleme sistemlerinin iyileştirilmesi, hidrojen üretim sistemlerinin sanayilerde kurulması, yenilenebilir enerji kullanımı, atık minimizasyonu. Firmalarda ise kurumsal karbon ayak izinin hesaplanması ve raporlanması, ürün karbon ayak izinin tespit edilmesi, karbon ayak izini azaltma stratejilerinin belirlenmesi ve uygulanması, karbon nötrleme çalışmasının yapılması.
Karbon ayak izini 3 alt başlıkta inceleyebiliriz; ilk olarak karbon ayak izi, bir bireyin, bir ülkenin veya bir kuruluşun ulaşım, ısınma, elektrik tüketimi vb. faaliyetleri sonucu atmosfere saldığı sera gazlarının karbondioksit eşdeğeri cinsinden karşılığı olarak tanımlanır. İkinci olarak kurumsal karbon ayak izi, firmaların sene içinde yakıt ve elektrik tüketimi, ulaşım, üretim, nakliyat, hizmet alımını içeren tüm faaliyetlerinden kaynaklanan sera gazı emisyon miktarlarının karbondioksit eşdeğeri cinsinden ölçülmesi demektir. Ürün karbon ayak izi, bir ürün veya hizmetin yaşam döngüsü boyunca çevreye olan etkisinin beşikten mezara kadar olan tüm aşamalarıyla değerlendirilmesi.
Türkiye, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın Emisyon Ticaret Sistemi ve Sınırda Karbon Düzenlenmesi projelerini uygulamamaktadır. Ancak Sınırda Karbon Düzenlemesi’ne benzer kendi ülkesine ait bir Emisyon Ticaret Sistemi oluşturmak için bir çalışma başlatmıştır. Bu sayede Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın Sınırda Karbon Düzenlemesi vergisinden muaf olma hakkı kazanacaktır.
Özetle devletlerin yaşanabilir bir dünya için el ele verdiği yeşil dönüşüm projesi tam anlamıyla hayata entegre olmuş ve görmezden gelinemeyen bir önem kazanmıştır. Aktif çalışmalar sonucu birçok olumlu geri dönüşümler sağlanmış ve yeni çalışmaların önü açılmıştır.
Görsel: Levent Kurnaz
